Tuk Mengkarak adalah satu jawatan
pembesar di Pahang dlm era Bendahara, pada awal kurun ke 18, jawatan itu di
pegang oleh seorang ulama yang di sebut “Imam Zu Bayan”. Gelaran ini juga bukan
nama asal batang tubuh tokoh.Semasa saya membentang satu kertas kerja berkiatan
tokoh ini di Kampung Mengkarak, saya mendengar bisikan dari penonton di
sekeliling saya bahawa Imam Zul Bayan tidak ada anak lelaki. Apakah dakwaan ini
benar?
Sepanjang saya membuat kajian
berkaitan dengan tokoh ini, saya pernah membaca satu syair karangan Imam
Syahibudin yang mengatakan bahawa Imam Zul Bayan mempunyai seorang anak lelaki
yang bernama Imam Nur Qadim(bukan nama sebenar), Kealiman Imam Nur Qadim adalah
standing dengan ayahnda nya,malah di katakan pondok yang dipimpin beliau lebih
ramai muridnya dari ayahnya.Rujukan ini bagi saya membatalkan dakwaan konon nya
Imam Zul Bayan tidak ada anak lelaki, patut di ingat bahawa Imam Syahibudin
merupakan anak saudara sepupu Imam Zul Bayan,ini kerana ibu Imam Zul Bayan
merupakan adik perempuan kepada Dato Suji Bilang.Perkataan Imam Syahibudin ini
satu perakuan yang sangat jelas Imam Zul Bayan ada anak lelaki.
Pada awal tahun 2000, saya pernah
membuat kajian lapangan mengenai perkembangan Islam di Kg Guai,Bera Pahang. Di
sana saya bertemu dengan orang lama kampung Guai yang di sebut dengan nama
“Ustaz Mat Joli”.Saya bertanya beliau mengenai hubungan dia dengan Imam Zul
Bayan, beliau telah menyebutkan dihadapan saya,beliau adalah keturunan dari:
Iman Zul Bayan beranakkan Tuk Adam beranakkan Khatib Buruk beranakkan Imam Man
beranakkan Abd Rahman bercucukan Dr fatimah @Guai, juga bercucukan Ust Ahmad.”
Ini bermakna sebilangan penduduk kampung
Guai adalah dari keturunan Iman Zu Bayan dari anak lelaki beliau yang bernama
Tuk Adam.Khatib Buruk berkahwin dengan seorang gadis yang sgt cantik
bernama “Guai”, maka saya berpendapat
nama kampung guai diambil dari nama ini bukan dari nama “Juai Buluh”.
Pada pertengahan tahun 1990, saya
pernah bertemu dengan seorang pengkaji salsilah yang terkenal di Kg Buntut
Pulau bernama Cikgu Abu Bakar@arwah,
dari beliau saya mengambil beberapa salsilah,antara nya beliau
mengatakan beliau dari keturunan anak lelaki Imam Zu Bayan yang di gelar “Imam
Muda Mamat @ Keramat Buntut Pulau, makam tokoh ini masih di jaga dengan baik di
sana.Menurut Pak Sako,tokoh ini merupakan seorang kadi dan pemimpim masyarakat.
Di antara anak cucu beliau yang mudah di kenali ialah arwah Penghulu Mat Dahan
di Kuala Semantan, dan anak nya Dr Mahyuddin Mat Dahan seorang pensyarah di
IPTA di Kuala Lumpur. Pelakon S Romainor juga merupakan anak cucu beliau .Asbab
itu kita dapati pada masa Jepun telah lahir beberapa tokoh terkenal di Temerloh
yang bangun menantang penjajah dari kalangan anak cucu Imam Zul Bayan kerana
sememang nya mereka keturunan Pahlawan Melayu.
Sebenarnya pada zaman selepas
kematian Imam Zu Bayan, beberapa jawatan tuk kaya di berikan kepada anak cucu
beliau antara nya Tuk Kaya Paus dan Tuk Kaya Abbas.Jawatan dari keturunan Tuk
Kaya Abbas kekal sehingga ke zaman British,antara anak cucu beliau yang mudah
di kenali ia lah arwah Raja Borhan yang banyak terlibat dalam Persatuan Cakna
Pahang.
Kesimpulan dari tulisan saya
ini,jelas kepada kita dari beberapa sumber bahawa Imam Zul Bayan (1700-1760)
yang memegang kuasa di Mengkarak mempunyai waris lelaki yang berjasa kepada
negeri Pahang dalam abad ke 18 dan 19. Mereka berkuasa dari kawasan Bera hingga
ke Buntut Pulau dan meliputi seluruh Mukim Lebak, menurut permerhatian
saya,anak cucu Imam Zul Bayan sangat ramai di Mukin Lebak termasuk lah Sahibul
Samahan Mufti Pahang ketika ini.
